Ғаламдық сауда өзгерісі: Қытай АҚШ-ты қалай басып озды және әлемдік экономиканы өзгертті
Қытайдың саудадағы серпілісі: сандық көрсеткіштер
2000 жылы АҚШ-тың жалпы сауда көлемі шамамен 2 трлн доллар болса, Қытай сол кезде әлемдік сауданың шеткері ойыншысы еді. Бірақ арада 24 жыл өткенде Қытай керемет серпіліс жасап, әлемдегі ең ірі сауда державасына айналды.
2000-2024 жылдар аралығындағы сауда өсімі:
- Қытай: +1200% (жалпы сауда көлемі 6,2 трлн доллар).
- АҚШ: +167% (жалпы сауда көлемі 5,3 трлн доллар).
Қытай қазір Азия, Африка, Еуропа, Латын Америкасы және Таяу Шығыстағы ең ірі сауда серіктесі саналады.
Қытайдың АҚШ-ты басып озуының себептері
Қытайдың саудадағы үстемдікке жетуінің бірнеше негізгі факторы бар:
1. Өндірістік алпауытқа айналуы
Қытай әлемнің негізгі өндірістік орталығына айналды. Қазір бұл ел:
- Электроника (Huawei, Xiaomi, Lenovo, Oppo);
- Автомобиль өндірісі (BYD, Geely, Nio);
- Киім және тұрмыстық техника (Shein, Haier, Midea);
- Жартылай өткізгіштер мен аккумуляторлар (CATL, SMIC) салаларында жетекші орын алады.
Бір кезде Қытай арзан еңбек күшімен ерекшеленсе, бүгінде ол инновациялар мен технологиялар саласында АҚШ-қа бәсеке тудырып отыр.
2. "Бір белдеу, бір жол" бастамасы – сауда экспансиясы
Қытайдың "Бір белдеу, бір жол" жобасы оның ғаламдық саудадағы рөлін арттыра түсті. Бұл бастама арқылы Қытай Азия, Еуропа, Африка және Латын Америкасындағы елдерге инфрақұрылымдық инвестиция құйып, олардың экономикасына тікелей ықпал етуде.
- Африкада Қытай жолдар, порттар, электр станцияларын салып, көптеген елдердің ең ірі сауда серіктесіне айналды.
- Латын Америкасында Қытай Бразилия, Аргентина, Чили сияқты елдердің басты сауда серіктесі болып, АҚШ-тың орнын басты.
- Еуропада Қытай Германия, Италия, Испания сияқты елдермен белсенді сауда жүргізуде.
3. АҚШ-тың протекционистік саясаты
Қытай сауда көлемін арттырып жатқанда, АҚШ сауда шектеулерін енгізуді күшейтті.
- "Америка бірінші орында" саясаты шетелдік компанияларға АҚШ нарығына кіруге кедергі келтірді, бірақ бұл АҚШ-тың өзі үшін кері әсер етті.
- Сауда санкциялары АҚШ-тың Қытаймен қақтығысын күшейтіп, екі ел арасындағы сауда көлемін төмендетті.
- Жоғары өндіріс шығындары АҚШ-тың тауарларын қымбаттатып, бәсекелестік қабілетін әлсіретті.
Apple, Tesla, Intel секілді американдық компаниялар өндірісін Қытайда сақтап қалуға мәжбүр болды, өйткені АҚШ-тағы өндіріс Қытайға қарағанда әлдеқайда қымбат.
Қытай мен АҚШ арасындағы жаңа сауда картасы
Бүгінгі таңда Қытай 140-тан астам елдің басты сауда серіктесі болып отыр.
Қытайдың негізгі сауда серіктестері:
- Азия: Жапония, Оңтүстік Корея, Үндістан, Вьетнам.
- Еуропа: Германия, Франция, Италия, Испания.
- Африка: Египет, Нигерия, Эфиопия, Оңтүстік Африка.
- Латын Америкасы: Бразилия, Аргентина, Чили, Перу.
- Таяу Шығыс: Сауд Арабиясы, Иран, Түркия, БАӘ.
АҚШ-тың негізгі сауда серіктестері:
- Солтүстік Америка: Канада, Мексика.
- Еуропа: Ұлыбритания.
- Азия: Австралия, Жапония (бірақ Қытаймен де белсенді сауда жүргізеді).
Қандай өзгерістер күтілуде?
Қытай өзінің сауда ауқымын кеңейтіп жатқанда, АҚШ оны санкциялар мен шектеулер арқылы тежеуге тырысуда.
Алдағы жылдарда болуы мүмкін өзгерістер:
- АҚШ Қытайға қарсы жаңа шектеулер енгізуі мүмкін, бірақ бұл Америка үшін де экономикалық шығындарға әкеледі.
- Қытай "Ғаламдық Оңтүстік" елдерімен байланысын күшейтеді, Африка, Азия, Латын Америкасында ықпалын арттырады.
- Технологиялық бәсеке күшейеді – АҚШ Қытайға микрочиптер экспортын шектеп отыр, бірақ Қытай өз өндірісін дамыта бастады.
Қорытынды: Қытай – жаңа сауда алпауыты ма?
Қытай қазір АҚШ-ты әлемдік саудада басып озды және өз позициясын күшейте бермек.
АҚШ бұл көшбасшылықты қайтара ала ма? Бұл алдағы экономикалық стратегиясына байланысты.
Редакция басқа көздерден алынған, жіберілген немесе алынған материалдардың мазмұны мен дұрыстығына жауапты емес. Мұндай материалдарды жариялау тек ақпараттық мақсаттарға арналған және олардың мазмұнын автоматты түрде растауды немесе мақұлдауды білдірмейді.