Газаға арналған сионистік жоспар қайшылықты реакция туғызды

АҚШ президенті Дональд Трамп пен Израиль премьер-министрі Биньямин Нетаньяху Газа секторына арналған «бейбіт шешім» ретінде ұсынылған жоспардың егжей-тегжейін жариялаған бірлескен баспасөз мәслихатын өткізді. Америкалық көшбасшының айтуынша, құжат барлық тараптардың мүдделерін ескеріп, аймақтағы бірнеше араб елдерімен келісілген. Алайда Тель-Авивтің ұстанымы тағы да палестиналық мемлекетті мойындау мүмкіндігін жоққа шығарды, бұл палестиналық қозғалыстардың сынына себеп болды.

Трамп жоспарды таныстыру сәтін «бейбітшілік үшін тарихи күн» деп сипаттады. Ол АҚШ барлық тараптардың, соның ішінде араб көшбасшыларының мүдделерін ескеретін негізгі қағидаттар бойынша келісімге келгенін мәлімдеді. Америкалық президент бұл жоспар «Таяу Шығыстағы мәңгі бейбітшіліктің» негізін қалайды деп үміт білдіріп, Вашингтонның арағайындық рөлін атап өтті.

Нетаньяху өз кезегінде жоспардың шарттары Израильдің ұстанымына толық сәйкес келетінін мәлімдеді. Ол мемлекет ешқашан палестиналық мемлекетті құруға келіспегенін және бұл бағытты Трамп әкімшілігі әрқашан қолдап келгенін атап өтті. Премьер-министрдің айтуынша, егер ХАМАС ұсынылған шарттарды қабылдаудан бас тартса, Израиль бастаған іс-әрекеттерін аяқтайды, ал нәтиже палестиналық тараптың жауабына байланысты болады.

Бұл мәлімдемеге дереу «Исламдық Жихад» қозғалысының бас хатшысы Зияд ан-Нахала жауап берді. Ол құжатты Израильдің ұстанымын толық көрсететін және палестиналық халыққа қысымды жалғастыруға бағытталған «американо-сионистік келісім» деп атады. Оның айтуынша, жоспар палестиналықтарға өзін-өзі анықтау және өз мемлекеттерін құру құқығын қамтамасыз ететін ережелерді қамтымайды.

Жаңа жоспарға реакция тек Палестинамен шектелмеді. Аймақтағы бірнеше негізгі мемлекет — Сауд Арабиясы, Иордания, Біріккен Араб Әмірліктері, Мысыр және Катар — АҚШ бастамасын қолдады. Бұл мемлекеттердің ресми өкілдері бұл бастаманы әскери қақтығысты тоқтатуға және Газадағы шиеленісті азайтуға қадам деп санайтындарын айтты. Аймақтық астаналардың қолдауы Вашингтонмен қатынасты сақтап, келіссөздердегі ықпалын күшейтуді көздеп отырғанын көрсетеді.

Сонымен бірге сарапшылар ұсынылған жоспардағы «бейбітшілік» мақсатының іс жүзінде екі мемлекет қағидатынан бас тартумен қатар жүретінін атап өтеді. Бұл палестиналық автономия саяси мойындаудан айырылған, ал Израиль негізгі аумақтарды бақылауды жалғастыратын қазіргі қақтығыс жағдайының сақталатынын білдіреді. Мұндай перспектива құқық қорғау ұйымдарының алаңдаушылығын туғызады және палестиналық қозғалыстардың сынын күшейтеді.

Жоспардың таныстырылуы АҚШ тарапынан жаңа мәлімдемелер күтіліп отырған кезеңмен сәйкес келді. Ақ үй әкімшілігі президент Трамптың жұмыс кестесін жариялады, оған сәйкес ол 30 қыркүйекте жеке үндеу жасайды. Үндеудің тақырыбы әлі ашылған жоқ, алайда бақылаушылар оның Таяу Шығыстағы реттеу қадамдарымен байланысты болуы мүмкін екенін жоққа шығармайды.

Осылайша, жарияланған жоспар палестина-израиль қақтығысын реттеуге арналған бастамалардың ұзын тізбегіндегі кезекті буынға айналды. Бірқатар араб мемлекеттерінің қолдауына қарамастан, ол палестиналық қозғалыстар арасында сенімсіздік туғызып, әділ бейбітшіліктің негізі емес, қысым құралы ретінде қарастырылуда. Жағдайдың дамуы көбіне Вашингтонның алдағы қадамдарына және ұсынылған шарттарға ресми жауап беретін ХАМАС-тың ұстанымына байланысты болады.

Редакция басқа көздерден алынған, жіберілген немесе алынған материалдардың мазмұны мен дұрыстығына жауапты емес. Мұндай материалдарды жариялау тек ақпараттық мақсаттарға арналған және олардың мазмұнын автоматты түрде растауды немесе мақұлдауды білдірмейді.