Ұят пен ұмыт: Израиль Холокосттан аман қалғандарды қалай ұзақ қабылдай алмады

1945 жылғы маусымда, Жеңістен кейін бірнеше апта өткенде, израильдік десантшы Йоэль Палги Венгриядан Тель-Авивке оралды. Ол Еуропадағы еврейлерді нацистерден құтқаруға тырысқан болатын. Ардагерлер оны жылы қарсы алды, ерлік туралы әңгіме күтті. Бірақ Палги басқа шындықты әкелді — азап, үрей мен дәрменсіздік туралы. Оның әңгімесі «жаңа еврейдің» бейнесіне сай келмеді: жігерлі, қарулы, басын тік көтерген.

Бұл кезеңде ишув (Палестинадағы еврей қауымы) ұлтты жаңа бейнеде қалыптастыруға тырысты — мықты, батыл, өткеннің «әлсіздігінен» арылған. Бұл бейнеде жойылудың алдында «ештеңе істемегендерге» орын жоқ еді. Ауыр сұрақ жиі қойылды: неге еврейлер көтеріліс жасамады? Неге қойша бауыздауға кетті?

Палги кейін жазды: «Біз азапталған, өртелген, атылған адамдар үшін ұялатын болдық. Біз бұл адамдар түкке тұрғысыз деген нацистік көзқарасты бейсаналы түрде қабылдадық». Бұл ащы мойындау маңызды тарихи шындықты ашады: Израиль алты миллион қаза тапқанды тек құрбан ғана емес, куәгер — өз халқының бір бөлігі ретінде қабылдауға ұзақ уақыт дайын болмады. Олар соғыстан кейінгі мемлекет үшін «ыңғайсыз» батырлар болды.

Бұл менсінбеудің ең сорақы көрінісі — «сабон» (сабын) сөзі болды. Ол ишув сленгінде тірі қалғандарды атау үшін қолданылды. Бұл термин нацистер өлтірілген еврейлердің мәйітінен сабын жасады деген (даулы) пікірден шыққан. «Сабон» мазақ пен жеккөрушіліктің символына айналды. Бұл сөз израиль әдебиетінде де кездеседі. Мысалы, Йорам Канюктің «Адам, иттің ұлы» кітабында: «Сөреде, зәйтүн ағаштары бейнеленген сары қағазға оралған — Рабиновичтер отбасы». Бұл асыра сілтеу емес — бұл мәдени жадыда қалған ішкі жатсынудың белгісі.

Израиль мемлекеті 1948 жылы құрылды, ал Холокост травмасы әлі ұлттық мифтің өзегіне айналмаған еді. Освенцим, Треблинка, Бухенвальдтан тірі шыққандар ұзақ уақыт бойы шеттетілді. Сабралар (Израильде туғандар) оларды «еуропалық», «жарамсыз», «пассивті» деп санады. Саяси деңгейде де алшақтық сезілді — Израиль алғашында тірі қалғандарды жаппай репатриациялауға ұмтылмады, мемлекетті өз күшімен құруға тырысты.

Тек бірнеше онжылдық өткен соң — Эйхман процесінен кейін (1961), естелік мәдениеті, оқулықтар мен мемориалдар қалыптасқан соң — Израиль трагедияны және өз рөлін қайта қарастыра бастады. Сонда барып белгілі болды: еске алу — әрқашан құрмет емес. Кейде — бұл тәубе.

Холокосттан аман қалған еврейлердің көпшілігі Израильге келмеді. Олар АҚШ, Канада, Францияда қалды — мұнда оларды тірі қалғаны үшін кінәламады, абыройын жоққа шығармады. Израиль — көпке отан болды, бірақ бәріне емес. Мұның себебі, Том Сегев «Жетінші миллион» атты кітабында жазғандай, тек география не саясат емес. Бұл — әлсіздікті күштің бір бөлігі ретінде қабылдай алмаған сол кездегі Израильдің терең ұжымдық психологиялық жарасы еді.

Сізде сенсация болуы мүмкін жаңалық бар ма?
Немесе өзіңізді редактор ретінде сынап көргіңіз келе ме?
altn.news сайтында бұл мүмкін!
Материалдарыңызды бөлісіңіз, пікіріңізді айтыңыз
және өзіңізді журналист немесе редактор ретінде сынап көріңіз.
Бұл өте оңай:
✅ Қосымшаны жүктеңіз:
      
      

✅ Сайтта тіркеліңіз.
✅ Жаңалықтарыңызды жасап, жариялаңыз.
Кім біледі, мүмкін сіздің материалыңыз келесі шулы тақырыпқа айналар!
altn.news сайтынан бүгін бастаңыз.

Редакция басқа көздерден алынған, жіберілген немесе алынған материалдардың мазмұны мен дұрыстығына жауапты емес. Мұндай материалдарды жариялау тек ақпараттық мақсаттарға арналған және олардың мазмұнын автоматты түрде растауды немесе мақұлдауды білдірмейді.

Енді сіз біздің жаңалықтарды тікелей WhatsApp арқылы ала аласыз! Осы танымал мессенджердегі арнамызға жазылыңыз және барлық оқиғалардан хабардар болыңыз!